Insecta (classification phylogénétique)

Un article de Wikipédia, l'encyclopédie libre.

Sommaire

[modifier] Introduction

Cette page a pour objet de présenter un arbre phylogénétique des Insecta (ou insectes), c’est-à-dire un arbre mettant en lumière les relations évolutives complexes (relations groupes ancestraux - groupes descendants) existantes entre les différents organismes vivants, ou taxa, constituant ce groupe. Du fait de ses méthodes nouvelles basées sur la biologie moléculaire, la phylogénie, science récente à l'origine de la classification phylogénétique du vivant, est en plein essor et parfois en contradiction avec l'ancienne classification classique, majoritairement basée, elle, sur des critères morphologiques et physiologiques. Aussi, certains points particuliers font parfois encore l'objet de débats au sein de la communauté scientifique. L'objectif, s'il y a lieu, est également de présenter ces derniers ici.
Cet arbre présente aussi bien les organismes encore existants aujourd'hui que les groupes éteints (incluant les groupes fossiles).

[modifier] Arbre phylogénétique

[modifier] Arbre simplifié


─o Insecta ou Ectognatha
 ├─o Archaeognatha
 └─o Dicondylia
   ├─o Thysanura ou Zygentoma
   └─o Pterygota
     ├─o Ephemeroptera
     └─o Metapterygota
       ├─o Odonatoptera 
       ├─o Palaeodictyopteroida (éteint)
       └─o Neoptera
         ├─o Polyneoptera ou Orthopterodea
         │ ├─o Dictyoptera 
         │ └─o
         │   └─o Anartioptera
         │     ├─o Polyplecoptera ou Plecopterida
         │     │ ├─o Mystroptera
         │     │ │ ├─o Zoraptera
         │     │ │ └─o Embiidina ou Embioptera ou Embiodea
         │     │ └─o Plecoptera
         │     └─o Polyorthoptera
         │       ├─o Dermaptera 
         │       └─o Orthopterida
         │         ├─o Notoptera ou Xenotomia
         │         └─o Panorthoptera
         │           ├─o Phasmatodea ou Phasmida
         │           └─o Orthoptera 
         └─o Eumetabola
           ├─o Paraneoptera ou Hemipterodea
           │ ├─o Psocodea 
           │ └─o Condylognatha
           │   ├─o Thysanoptera
           │   └─o Hemiptera 
           └─o Endopterygota 
             └─o Holometabola
               ├─o Neuropterodea
               │ ├─o Neuropterida
               │ │ ├─o Rhaphidioptera
               │ │ └─o
               │ │   ├─o Megaloptera
               │ │   └─o Neuroptera 
               │ └─o Coleoptera 
               └─o Mecopterodea
                 ├─o Hymenoptera 
                 └─o Panorpida ou Mecopterida
                   ├─o Amphiesmenoptera
                   │ ├─o Trichoptera 
                   │ └─o Lepidoptera 
                   └─o Antliophora
                     ├─o Mecoptera
                     │ └─o Siphonaptera
                     └─? Halteria
                       ├─? Strepsiptera
                       └─o Diptera 

[modifier] Arbre résumé

◄o Insecta ou Ectognatha
 ├─o Archaeognatha
 │ ├─? Cercopodata (éteint)
 │ └─o
 │   ├─? Monura (éteint)
 │   └─o Machiloidea
 └─o Dicondylia
   ├─o Thysanura ou Zygentoma
   └─o Pterygota
     ├─o Ephemeroptera
     │ ├─o Synthonopterodea (éteint)
     │ └─o Plectoptera ou Euephemeroptera
     └─o
       ├─? Protephemeroptera ou Triplosobidae (éteint)
       └─o Metapterygota
         ├─? Rhyniognatha (éteint)
         │
         ├─o Odonatoptera 
         │
         ├─o Palaeodictyopteroida (éteint)
         │ ├─? Palaeodictyoptera (éteint)
         │ └─o
         │   ├─o Diaphanopterodea (éteint)
         │   └─o
         │     ├─o Permothemistida ou Dicliptera (éteint)
         │     └─o Megasecoptera (éteint)
         └─o Neoptera
           ├─o Polyneoptera ou Orthopterodea
           │ ├─? Paraplecoptera (éteint)
           │ │
           │ ├─o Dictyoptera 
           │ └─o
           │   └─o Anartioptera
           │     ├─o Polyplecoptera ou Plecopterida
           │     │ ├─? Permoplecoptera (éteint)
           │     │ ├─o Mystroptera
           │     │ │ ├─o Zoraptera
           │     │ │ └─o Embiidina ou Embioptera ou Embiodea
           │     │ └─o
           │     │   └─o Plecoptera
           │     └─o Polyorthoptera
           │       ├─? Dermopterida
           │       │ ├─o Protelytroptera (éteint)
           │       │ │
           │       │ └─o Dermaptera 
           │       │   
           │       └─o Orthopterida
           │         ├─o Notoptera ou Xenotomia
           │         │ ├─o Grylloblattodea
           │         │ └─o Mantophasmatodea
           │         └─o Panorthoptera
           │           ├─? Glosselytrodea (éteint)
           │           ├─o Holophasmatodea
           │           │ └─o Phasmatodea ou Phasmida
           │           └─o
           │             ├─o Caloneurodea (éteint)
           │             └─o
           │               ├─o
           │               │ ├─o Geraridae (éteint)
           │               │ └─o Titanoptera (éteint)
           │               │
           │               └─o Orthoptera 
           │
           └─o Eumetabola
             ├─o Paraneoptera ou Hemipterodea
             │ ├─? Permopsocida (éteint)
             │ └─o
             │   ├─o Psocodea 
             │   │
             │   └─o Condylognatha
             │     ├─o
             │     │ ├─o Lophioneurida (éteint)
             │     │ └─o Thysanoptera
             │     │
             │     └─o Hemiptera 
             │
             └─o Endopterygota 
               ├─? Miomoptera (éteint)
               └─o Holometabola
                 ├─o Neuropterodea
                 │ ├─o
                 │ │ ├─o Permoberothidae (éteint)
                 │ │ └─o Neuropterida
                 │ │   ├─o Rhaphidioptera
                 │ │   └─o
                 │ │     ├─o Megaloptera
                 │ │     │
                 │ │     └─o Neuroptera 
                 │ └─o
                 │   ├─o Protocoleoptera (éteint)
                 │   │
                 │   └─o Coleoptera 
                 │
                 └─o Mecopterodea
                   │
                   ├─o Hymenoptera 
                   │
                   └─o Panorpida ou Mecopterida
                     ├─o Amphiesmenoptera
                     │ ├─? Permochoristidae (éteint)
                     │ └─o
                     │   ├─o
                     │   │ ├─? Protomeropina (éteint)
                     │   │ └─?
                     │   │   └─o Trichoptera 
                     │   │
                     │   └─o Lepidoptera 
                     │
                     └─o Antliophora
                       ├─o
                       │ ├─? Paramecoptera ou Belmontidae (éteint)
                       │ └─?
                       │   ├─o Nannochoristidae
                       │   └─o
                       │     ├─o Mecoptera ou Eumecoptera
                       │     └─o
                       │       ├─o Neomecoptera
                       │       └─o Siphonaptera
                       └─? Halteria
                         ├─? Strepsiptera
                         └─o
                           ├─? Protodiptera (éteint)
                           │
                           └─o Diptera 

[modifier] Arbre développé


─o Insecta ou Ectognatha
 ├─o Archaeognatha
 │ ├─? Cercopodata (éteint)
 │ └─o
 │   ├─? Monura ou Dasyleptidae (éteint)
 │   └─o Machiloidea
 │     ├─? Triassomachilis (éteint)
 │     ├─o Meinertellidae
 │     └─o Machilidae
 │       ├─o Machilinae
 │       └─o Petrobiinae
 └─o Dicondylia
   ├─o Thysanura ou Zygentoma
   │ ├─o Tricholepidion
   │ └─o
   │   ├─o Lepidothrix (éteint)
   │   └─o Euzygentoma
   │     ├─o
   │     │ ├─o Maindroniidae
   │     │ └─o Lepismatidae
   │     └─o
   │       ├─? Onychomachilis (éteint)
   │       ├─o Nicoletiidae
   │       └─o Ateluridae
   └─o Pterygota
     ├─o Ephemeroptera
     │ ├─o Synthonopterodea (éteint)
     │ │ ├─o Syntonopteridae (éteint)
     │ │ └─o Bojophlebiidae (éteint)
     │ └─o Plectoptera ou Euephemeroptera
     │   ├─o Proterismatoidea (éteint)
     │   │ ├─o Protereismatidae (éteint)
     │   │ ├─o Misthodotidae (éteint)
     │   │ ├─o Jarmilidae (éteint)
     │   │ ├─o Oboriphlebiidae (éteint)
     │   │ └─o Palingeniopsidae (éteint)
     │   └─o
     │     ├─? Thuringopteryx (éteint)
     │     ├─o Litophlebiidae (éteint)
     │     ├─o Mesoplectopteridae (éteint)
     │     ├─o Mesephemeridae (éteint)
     │     └─o
     │       ├─o Tintoriniidae (éteint)
     │       └─o Euplectoptera
     │         ├─? Hexagenitidae (éteint)
     │         ├─? Paedephemeridae (éteint)
     │         ├─o Carapacea ou Baetoidea
     │         │ ├─o Baetidae
     │         │ ├─o Oniscigastridae
     │         │ ├─o Ameletopsidae
     │         │ └─o Ametropodidae
     │         ├─o Pisciforma
     │         │ ├─o Siphlonuridae
     │         │ └─o
     │         │   ├─? Epeoromimidae (éteint)
     │         │   └─o
     │         │     ├─? Aenigephemeridae (éteint)
     │         │     └─o Heptagenioidea
     │         │       ├─o Coloburiscidae
     │         │       ├─o Heptageniidae
     │         │       ├─o Isonychiidae
     │         │       └─o Oligoneuriidae
     │         └─o Furcatergalia
     │           ├─o
     │           │ ├─o Lanceolata ou Leptophlebiidae
     │           │ ├─o
     │           │ │ ├─o Torephemeridae (éteint)
     │           │ │ └─o Palpotarsa ou Behningiidae
     │           │ └─o Scapphodonta ou Ephemeroidea
     │           │   ├─? Palaeoanthidae (éteint)
     │           │   ├─o Ephemeridae
     │           │   ├─o Euthyplociidae
     │           │   ├─o Polymitarcyidae
     │           │   ├─o Palingeniidae
     │           │   └─o Potamanthidae
     │           └─o Pannota
     │             ├─o Caenoidea
     │             │ ├─o Caenidae
     │             │ ├─o Prosopistomatidae
     │             │ ├─o Baetiscidae
     │             │ └─o Neoephemeridae
     │             └─o
     │               ├─? Mesonetidae (éteint)
     │               └─o Ephemerelloidea
     │                 ├─o Ephemerellidae
     │                 ├─o Leptohyphidae
     │                 └─o Tricorythidae
     └─o
       ├─? Protephemeroptera ou Triplosobidae (éteint)
       └─o Metapterygota
         ├─? Rhyniognatha (éteint)
         │
         ├─o Odonatoptera 
         │
         ├─o Palaeodictyopteroida (éteint)
         │ ├─? Spilaperidae (éteint)
         │ ├─? Palaeodictyoptera (éteint)
         │ │ ├─o Dictyoneuridae (éteint)
         │ │ ├─o Lithomanteidae (éteint)
         │ │ ├─o Megaptilidae (éteint)
         │ │ ├─o Lycocercidae (éteint)
         │ │ ├─o Graphiptilidae (éteint)
         │ │ ├─o Breyeriidae (éteint)
         │ │ ├─o Tchirkovaeidae (éteint)
         │ │ ├─o Homoiopteridae (éteint)
         │ │ ├─o Mecynostomatidae (éteint)
         │ │ ├─o Fouqueidae (éteint)
         │ │ ├─o Eubleptidae (éteint)
         │ │ ├─o Elmoboriidae (éteint)
         │ │ └─o
         │ │   ├─o Archaemegaptilidae (éteint)
         │ │   ├─o Calvertiellidae (éteint)
         │ │   └─o Eugereonidae (éteint)
         │ └─o
         │   ├─o Diaphanopterodea (éteint)
         │   │ ├─o Diaphanopteridae (éteint)
         │   │ ├─o Prochoropteridae (éteint)
         │   │ ├─o Elmoidae (éteint)
         │   │ ├─o Parelmoidae (éteint)
         │   │ ├─o Paruraliidae (éteint)
         │   │ ├─o Martynoviidae (éteint)
         │   │ ├─o Biarmohymenidae (éteint)
         │   │ ├─o Asthenohymenidae (éteint)
         │   │ ├─o Rhaphidiopsidae (éteint)
         │   │ └─o Parabrodiidae (éteint)
         │   └─o
         │     ├─o Permothemistida ou Dicliptera (éteint)
         │     │ ├─? Kansasiidae (éteint)
         │     │ ├─o Permothemistidae (éteint)
         │     │ └─o Diathemidae (éteint)
         │     └─o Megasecoptera (éteint)
         │       ├─? Aykhalidae (éteint)
         │       ├─? Fioririidae (éteint)
         │       ├─? Ischnoptilidae (éteint)
         │       ├─? Arcioneuridae (éteint)
         │       ├─? Alectoneuridae (éteint)
         │       ├─o Eubleptoptera (éteint)
         │       │ ├─o Eubleptidae (éteint)
         │       │ ├─o Namurodiaphidae (éteint)
         │       │ ├─o Anchineuridae (éteint)
         │       │ ├─o Engisopteridae (éteint)
         │       │ ├─o Sphecocorydaloididae (éteint)
         │       │ └─o Xenopteridae (éteint)
         │       └─o
         │         ├─o Eumegasecoptera (éteint)
         │         │ ├─o Mischopteridae (éteint)
         │         │ ├─o Corydaloididae (éteint)
         │         │ ├─o Sphecopteridae (éteint)
         │         │ ├─o Vorkutiidae (éteint)
         │         │ ├─o Carbonopteridae (éteint)
         │         │ └─o Moravohymenidae (éteint)
         │         └─o Protohymenoptera (éteint)
         │           ├─o Ancopteridae (éteint)
         │           ├─o Aspidothoracidae (éteint)
         │           ├─o Aspidohymenidae (éteint)
         │           ├─o Bardohymenidae (éteint)
         │           ├─o Brodiidae (éteint)
         │           ├─o Brodiopteridae (éteint)
         │           ├─o Caulopteridae (éteint)
         │           ├─o Hanidae (éteint)
         │           ├─o Protohymenidae (éteint)
         │           └─o Scytohymenidae (éteint)
         └─o Neoptera
           ├─o Polyneoptera ou Orthopterodea
           │ ├─? Paraplecoptera (éteint)
           │ │
           │ ├─o Dictyoptera 
           │ │
           │ └─o
           │   ├─? Protembiidae (éteint)
           │   ├─? Sheimiodea (éteint)
           │   └─o Anartioptera
           │     ├─o Polyplecoptera ou Plecopterida
           │     │ ├─? Permoplecoptera (éteint)
           │     │ ├─o Mystroptera
           │     │ │ ├─o Zoraptera ou Zorotypidae
           │     │ │ └─o Embiidina ou Embioptera ou Embiodea
           │     │ │   ├─o Clothoda
           │     │ │   └─o
           │     │ │     ├─o Antipluria
           │     │ │     └─o
           │     │ │       ├─o Chromatoclothoda
           │     │ │       └─o Neoembiodea
           │     │ │         ├─o Sorellembiidae (éteint)
           │     │ │         ├─o Oligotominae
           │     │ │         ├─o Teratembiidae
           │     │ │         ├─o Archembiidae
           │     │ │         ├─o Embiidae
           │     │ │         ├─o Embonychidae
           │     │ │         ├─o Notoligotomidae
           │     │ │         │ ├─o Notoligotominae
           │     │ │         │ └─o
           │     │ │         │   ├─o Burmitembiinae (éteint)
           │     │ │         │   └─o Australembiinae
           │     │ │         └─o
           │     │ │           ├─o Andesembiidae
           │     │ │           └─o Anisembiidae
           │     │ │             ├─o Anisembiinae
           │     │ │             ├─o Scolembiinae
           │     │ │             ├─o Aporembiinae
           │     │ │             ├─o Chorisembiinae
           │     │ │             ├─o Platyembiinae
           │     │ │             ├─o Cryptembiinae
           │     │ │             └─o Chelicercinae
           │     │ └─o
           │     │   ├─o Lemmatophoridae (éteint)
           │     │   ├─o Liomopteridae (éteint)
           │     │   └─o
           │     │     ├─o Probnidae (éteint)
           │     │     └─o Plecoptera
           │     │       ├─o Palaeonemouridae (éteint)
           │     │       ├─o Palaeoperlidae (éteint)
           │     │       ├─o Perlopseidae (éteint)
           │     │       └─o
           │     │         ├─o
           │     │         │ ├─o Eusthenioides (éteint)
           │     │         │ ├─o Euxenoperlidae (éteint)
           │     │         │ └─o
           │     │         │   ├─o Siberioperlidae (éteint)
           │     │         │   └─o Antarctoperlaria
           │     │         │     ├─o Eusthenioidea
           │     │         │     │ ├─o Eustheniidae
           │     │         │     │ └─o Diamphipnoidae
           │     │         │     └─o Leptoperloidea
           │     │         │       ├─o Austroperlidae
           │     │         │       └─o Gripopterygidae
           │     │         └─o Arctoperlaria
           │     │           ├─o Euholognatha
           │     │           │ ├─o Scopuridae
           │     │           │ └─o Nemouroidea
           │     │           │   ├─o Perlariopseidae (éteint)
           │     │           │   ├─o Taeniopterygidae
           │     │           │   │ ├─o Taeniopteryginae
           │     │           │   │ └─o Brachypterinae
           │     │           │   └─o
           │     │           │     ├─o
           │     │           │     │ ├─o Capniidae
           │     │           │     │ └─o Leuctridae
           │     │           │     └─o
           │     │           │       ├─o Notonemouridae
           │     │           │       └─o Nemouridae
           │     │           │         ├─o Amphinemurinae
           │     │           │         └─o Nemourinae
           │     │           └─o Systellognatha
           │     │             ├─? Platyperlidae (éteint)
           │     │             └─o
           │     │               ├─o Pteronarcyidae
           │     │               └─o
           │     │                 ├─o
           │     │                 │ ├─o Styloperlidae
           │     │                 │ └─o Peltoperlidae
           │     │                 │   ├─o Microperlinae
           │     │                 │   └─o Peltoperlinae
           │     │                 └─o Subulipalpia
           │     │                   ├─o Perlodidae
           │     │                   │ ├─o Isoperlinae
           │     │                   │ └─o Perlodinae
           │     │                   │   ├─o Arcynopterygini
           │     │                   │   └─o
           │     │                   │     ├─o Perlodini
           │     │                   │     └─o Diploperlini
           │     │                   ├─o Chloroperlidae
           │     │                   │ ├─o Paraperlinae
           │     │                   │ └─o Chloroperlinae
           │     │                   │   ├─o Alloperlini
           │     │                   │   └─o
           │     │                   │     ├─o Suwalliini
           │     │                   │     └─o Chloroperlini
           │     │                   └─o Perlidae
           │     │                     ├─o Claasseniini
           │     │                     └─o
           │     │                       ├─o Acroneuriinae
           │     │                       │ ├─o Anacroneuriini
           │     │                       │ └─o Acroneuriini
           │     │                       └─o Perlinae
           │     │                         ├─o Neoperlini
           │     │                         └─o Perlini
           │     └─o Polyorthoptera
           │       ├─? Dermopterida
           │       │ ├─o Protelytroptera (éteint)
           │       │ │ ├─o Elytroneuridae (éteint)
           │       │ │ ├─o Archelytridae (éteint)
           │       │ │ ├─o Apachelytridae (éteint)
           │       │ │ ├─o Protocoleidae (éteint)
           │       │ │ ├─o Protelytridae (éteint)
           │       │ │ ├─o Megelytridae (éteint)
           │       │ │ ├─o Planelytridae (éteint)
           │       │ │ ├─o Permelytridae (éteint)
           │       │ │ ├─o Permophilidae (éteint)
           │       │ │ ├─o Labidelytridae (éteint)
           │       │ │ ├─o Dermelytridae (éteint)
           │       │ │ └─? Umenocoleidae (éteint)
           │       │ │
           │       │ └─o Dermaptera 
           │       │   
           │       ├─? Chresmodidae (éteint)
           │       └─o Orthopterida
           │         ├─o Notoptera ou Xenotomia
           │         │ ├─? Tillyardembiidae (éteint)
           │         │ ├─? Blattogryllidae (éteint)
           │         │ ├─? Megakhosaridae (éteint)
           │         │ ├─o Grylloblattodea ou Grylloblattidae
           │         │ └─o Mantophasmatodea ou Mantophasmatidae
           │         │   ├─o Raptophasma (éteint)
           │         │   ├─o Adicophasma (éteint)
           │         │   ├─o Ensiferophasma (éteint)
           │         │   ├─o Tanzaniophasmatinae
           │         │   └─o Mantophasmatinae
           │         │     ├─o Tyrannophasmatini
           │         │     └─o
           │         │       ├─o Mantophasmatini
           │         │       └─o Austrophasmatini
           │         └─o Panorthoptera
           │           ├─? Glosselytrodea (éteint)
           │           │ ├─o Archoglossopteridae (éteint)
           │           │ ├─o Glosselytridae (éteint)
           │           │ ├─o Glossopteridae (éteint)
           │           │ ├─o Jurinidae (éteint)
           │           │ ├─o Polycytellidae (éteint)
           │           │ └─o Uskatelytridae (éteint)
           │           ├─o Holophasmatodea
           │           │ ├─o
           │           │ │ ├─o Prochresmodidae (éteint)
           │           │ │ └─o Xiphopteridae (éteint)
           │           │ └─o
           │           │   ├─o Cretophasmatidae (éteint)
           │           │   └─o
           │           │     ├─o Durnoraria (éteint)
           │           │     ├─o Aeroplanidae (éteint)
           │           │     └─o
           │           │       ├─o Chresmodella (éteint)
           │           │       ├─o Baissophasma (éteint)
           │           │       └─o
           │           │         ├─o Aerophasmatidae (éteint)
           │           │         └─o
           │           │           ├─o Hagiphasmatidae (éteint)
           │           │           └─o
           │           │             ├─o Coniphasma (éteint)
           │           │             └─o Phasmatodea ou Phasmida
           │           │               ├─o Timematidae
           │           │               └─o Euphasmida
           │           │                 ├─o Agathemeridae
           │           │                 ├─? Pseudoperla (éteint)
           │           │                 └─o
           │           │                   ├─o Phylliinae
           │           │                   │ ├─o Phyllini
           │           │                   │ └─o Nanophyllini
           │           │                   ├─o Aschiphasmatinae
           │           │                   │ ├─o Aschiphasmatini
           │           │                   │ └─o Dajacini
           │           │                   └─o
           │           │                     ├─o Bacilloidea
           │           │                     │ ├─o Pseudophasmatinae
           │           │                     │ │ ├─o Anisomorphini
           │           │                     │ │ ├─o Prisopodini
           │           │                     │ │ ├─o Pseudophasmatini
           │           │                     │ │ ├─o Stratocleini
           │           │                     │ │ └─o Xerosomatini
           │           │                     │ ├─o Bacillidae
           │           │                     │ │ ├─o Pygirhynchinae
           │           │                     │ │ └─o Bacillinae
           │           │                     │ │   ├─o Antongiliini
           │           │                     │ │   ├─o Bacillini
           │           │                     │ │   └─o Xylicini
           │           │                     │ └─o Heteropterygidae
           │           │                     │   ├─o Heteropteryginae
           │           │                     │   │ ├─o Heteropterygini
           │           │                     │   │ └─o Anisacanthini
           │           │                     │   └─o Obriminiae
           │           │                     │     ├─o Obrimini
           │           │                     │     └─o Datamini
           │           │                     └─o Phasmatidea
           │           │                       ├─o Necroscioidea
           │           │                       │ ├─o Necrosciinae
           │           │                       │ ├─o Lonchodinae
           │           │                       │ │ ├─o Lonchodini
           │           │                       │ │ └─o Menexenini
           │           │                       │ ├─o Pachymorphinae
           │           │                       │ │ ├─o Gratidiini
           │           │                       │ │ ├─o Hemipachymorphini
           │           │                       │ │ └─o Pachymorphini
           │           │                       │ ├─o Palophinae
           │           │                       │ └─o Heteronemiidae
           │           │                       │   ├─o Heteronemiinae
           │           │                       │   └─o Diapheromerinae
           │           │                       │     ├─o Diapheromerini
           │           │                       │     ├─o Ocnophilini
           │           │                       │     └─o Oreophoetini
           │           │                       └─o Phasmatoidea
           │           │                         ├─o Bacteriidae
           │           │                         │ ├─o Cladoxerinae
           │           │                         │ └─o Bacteriinae
           │           │                         └─o Phasmatidae
           │           │                           ├─o Eurycanthinae
           │           │                           ├─o Platycraninae
           │           │                           ├─o Tropidoderinae
           │           │                           │ ├─o Tropidoderini
           │           │                           │ ├─o Extatosomatini
           │           │                           │ └─o Monandropterini
           │           │                           ├─o Xeroderinae
           │           │                           └─o Phasmatinae
           │           │                             ├─o Acanthomimini
           │           │                             ├─o Acanthoxylini
           │           │                             ├─o Achriopterini
           │           │                             ├─o Pharnaciini
           │           │                             ├─o Phasmatini
           │           │                             ├─o Ramulini
           │           │                             └─o Stephanacridini
           │           └─o
           │             ├─o Caloneurodea (éteint)
           │             │ ├─o Caloneuridae (éteint)
           │             │ ├─o Anomalogrammatidae (éteint)
           │             │ ├─o Aspidoneuridae (éteint)
           │             │ ├─o Euthygrammatidae (éteint)
           │             │ ├─o Paleuthygrammatidae (éteint)
           │             │ ├─o Permobiellidae (éteint)
           │             │ ├─o Amboneuridae (éteint)
           │             │ ├─o Pleisiogrammatidae (éteint)
           │             │ └─o Synomaloptilidae (éteint)
           │             └─o
           │               ├─o
           │               │ ├─o Geraridae (éteint)
           │               │ └─o Titanoptera (éteint)
           │               │   ├─o Mesotitanidae (éteint)
           │               │   ├─o Paratitanidae (éteint)
           │               │   └─o Gigatitanidae (éteint)
           │               │
           │               └─o Orthoptera 
           │
           └─o Eumetabola
             ├─o Paraneoptera ou Hemipterodea
             │ ├─? Permopsocida (éteint)
             │ │ ├─o Psocidiidae (éteint)
             │ │ └─o Permopsocidae (éteint)
             │ ├─? Archipsyllidae (éteint)
             │ └─o
             │   ├─o Psocodea 
             │   │
             │   └─o Condylognatha
             │     ├─o Thripida
             │     │ ├─o Lophioneurida (éteint)
             │     │ └─o Thysanoptera
             │     │   ├─? Kazachothrips (éteint)
             │     │   ├─? Karataothripidae (éteint)
             │     │   ├─? Triassothripidae (éteint)
             │     │   └─o
             │     │     ├─? Uzelothripidae
             │     │     └─o
             │     │       ├─o
             │     │       │ ├─o Merothripidae
             │     │       │ └─o
             │     │       │   ├─o Melanthripidae
             │     │       │   └─o Aeolothripidae
             │     │       └─o
             │     │         ├─o Rhetinothripidae (éteint)
             │     │         ├─o Adiheterothripidae
             │     │         └─o
             │     │           ├─o
             │     │           │ ├─o Heterothripidae
             │     │           │ └─o Fauriellidae
             │     │           └─o Thripidae
             │     │             ├─o Dendrothripinae
             │     │             ├─o Sericothripinae
             │     │             ├─o Thripinae
             │     │             └─o
             │     │               ├─o Panchaetothripinae
             │     │               └─? Tubulifera ou Phlaeothripidae
             │     │                 ├─o Idolothripinae
             │     │                 ├─o groupe Phlaeothrips
             │     │                 ├─o groupe Haplothrips
             │     │                 └─o groupe Liothrips
             │     │
             │     └─o Hemiptera 
             │
             └─o Endopterygota 
               ├─? Miomoptera(éteint)
               │ ├─o Metropatoridae (éteint)
               │ ├─o Archaemiopteridae (éteint)
               │ └─o Palaeomanteidae (éteint)
               └─o Holometabola
                 ├─o Neuropterodea
                 │ ├─o
                 │ │ ├─o Permoberothidae (éteint)
                 │ │ └─o Neuropterida
                 │ │   ├─? Rafaelidae (éteint)
                 │ │   ├─o Rhaphidioptera
                 │ │   │ ├─o Priscaenigmatidae (éteint)
                 │ │   │ └─o Raphidiomorpha
                 │ │   │   ├─o Baissopteridae (éteint)
                 │ │   │   └─o
                 │ │   │     ├─o Mesoraphidiidae (éteint)
                 │ │   │     ├─o Alloraphidiidae (éteint)
                 │ │   │     └─o
                 │ │   │       ├─o Raphidiidae
                 │ │   │       └─o Inocelliidae
                 │ │   └─o
                 │ │     ├─o Megaloptera
                 │ │     │ ├─o Parasialidae (éteint)
                 │ │     │ └─o
                 │ │     │   ├─o Euchauliodidae (éteint)
                 │ │     │   ├─o Sialidae
                 │ │     │   └─o Corydalidae
                 │ │     │     ├─o Corydalinae
                 │ │     │     └─o Chauliodinae
                 │ │     │
                 │ │     └─o Neuroptera 
                 │ └─o
                 │   ├─o Protocoleoptera (éteint)
                 │   │ ├─o Labradorocoleidae (éteint)
                 │   │ ├─o Oborocoleidae (éteint)
                 │   │ └─o Tshekardocoleidae (éteint)
                 │   │
                 │   └─o Coleoptera 
                 │
                 └─o Mecopterodea
                   │
                   ├─o Hymenoptera 
                   │
                   └─o Panorpida ou Mecopterida
                     ├─o Amphiesmenoptera
                     │ ├─? Permochoristidae (éteint)
                     │ └─o
                     │   ├─o
                     │   │ ├─? Protomeropina (éteint)
                     │   │ │ ├─o Cladochoristidae (éteint)
                     │   │ │ ├─o Microptysmatidae (éteint)
                     │   │ │ ├─o Prosepididontidae (éteint)
                     │   │ │ ├─o Protomeropidae (éteint)
                     │   │ │ └─o Uraloptysmatidae (éteint)
                     │   │ └─?
                     │   │   ├─o Mesopsychidae (éteint)
                     │   │   ├─o Pseudocentropidae (éteint)
                     │   │   ├─o Choristopsychidae (éteint)
                     │   │   └─o
                     │   │     ├─o Liassophilidae (éteint)
                     │   │     │
                     │   │     └─o Trichoptera 
                     │   │
                     │   └─o Lepidoptera 
                     │
                     └─o Antliophora
                       ├─o
                       │ ├─? Paramecoptera ou Belmontidae (éteint)
                       │ └─?
                       │   ├─? Archipanorpidae (éteint)
                       │   ├─? Anormochoristidae (éteint)
                       │   ├─? Permocentropidae (éteint)
                       │   ├─? Orthophlebridae (éteint)
                       │   ├─? Neorthophlebridae (éteint)
                       │   └─o
                       │     ├─o Nannochoristidae
                       │     └─o
                       │       ├─o Mecoptera ou Eumecoptera
                       │       │ ├─o Eomeropidae
                       │       │ └─o
                       │       │   ├─o Meropeidae
                       │       │   └─o
                       │       │     ├─o Apteropanorpidae
                       │       │     ├─o Choristidae
                       │       │     └─o
                       │       │       ├─o Panorpidae
                       │       │       └─o
                       │       │         ├─? Bittacidae
                       │       │         └─o Panorpodidae
                       │       └─o
                       │         ├─o Neomecoptera ou Boreidae
                       │         └─o Siphonaptera
                       │           ├─o Pulicidae
                       │           │ ├─o Hectopsyllinae
                       │           │ ├─o Neotunginae
                       │           │ └─o Pulicinae
                       │           │   ├─o Xenopsyllini
                       │           │   ├─o Spilopsyllini
                       │           │   ├─o Archaeopsyllini
                       │           │   └─o Pulicini
                       │           └─o
                       │             ├─o
                       │             │ ├─o Tungidae
                       │             │ └─o Rhopalopsyllidae
                       │             │   ├─o Rhopalopsyllinae
                       │             │   └─o Parapsyllinae
                       │             ├─o Malacopsyllidae
                       │             ├─o Ancistropsyllidae
                       │             ├─o Xiphiopsyllidae
                       │             ├─o Ceratophylloidea
                       │             │ ├─o Ischnopsyllidae
                       │             │ │ ├─o Ischnopsyllinae
                       │             │ │ └─o Thaumapsyllinae
                       │             │ ├─o Leptopsyllidae
                       │             │ └─o Ceratophyllidae
                       │             │   ├─o Ceratophyllinae
                       │             │   └─o Amphipsyllinae
                       │             ├─o Vermipsyllidae
                       │             │ ├─o Vermipsyllinae
                       │             │ └─o Dorcadiinae
                       │             ├─o Coptopsyllidae
                       │             ├─o Pygiopsyllidae
                       │             │ ├─o Stivaliinae
                       │             │ ├─o Pygiopsyllinae
                       │             │ └─o Lycopsyllinae
                       │             ├─o Stephanocircidae
                       │             │ ├─o Stephanocircinae
                       │             │ └─o Craneopsyllinae
                       │             ├─o Chimaeropsyllidae
                       │             │ ├─o Chimaeropsyllinae
                       │             │ ├─o Chiastopsyllinae
                       │             │ └─o Epirimiinae
                       │             ├─o Hystrichopsyllidae
                       │             └─o Ctenophthalmidae
                       │               ├─o Ctenophthalminae
                       │               ├─o Doratopsyllinae
                       │               ├─o Rhadinopsyllinae
                       │               ├─o Neopsyllinae
                       │               ├─o Anomiopsyllinae
                       │               ├─o Dinopsyllinae
                       │               ├─o Listropsyllinae
                       │               ├─o Stenoponiinae
                       │               └─o Neotyphloceratinae
                       └─? Halteria
                         ├─? Strepsiptera
                         │ ├─? Protoxenidae (éteint)
                         │ ├─? Cretostylopidae (éteint)
                         │ ├─o Mengenillidia
                         │ │ ├─? Mengeidae (éteint)
                         │ │ └─o Mengenillidae
                         │ └─o Stylopidia
                         │   ├─o Corioxenidae
                         │   │ ├─o Corioxeninae
                         │   │ ├─o Triozocerinae
                         │   │ └─o Loaninae
                         │   ├─o Bohartillidae
                         │   ├─o Halictophagoidea
                         │   │ ├─? Callipharixenidae
                         │   │ └─o Halictophagidae
                         │   │   ├─o Coriophaginae
                         │   │   ├─o Tridactylophaginae
                         │   │   └─o Halictophaginae
                         │   └─o Stylopoidea
                         │     ├─o Elenchidae
                         │     │ ├─o Elenchinae
                         │     │ └─o Deinelenchinae
                         │     ├─o Myrmecolacidae
                         │     └─o Stylopidae
                         │       ├─o Xeninae
                         │       ├─o Paraxeninae
                         │       └─o Stylopinae
                         └─o
                           ├─? Protodiptera (éteint)
                           │ ├─o Permotanyderidae (éteint)
                           │ └─o Permotipulidae (éteint)
                           │
                           └─o Diptera 


Une abeille (Hymenoptera) récoltant du pollen
Une abeille (Hymenoptera) récoltant du pollen
Sympetrum vulgatum (Odonatoptera)
Sympetrum vulgatum (Odonatoptera)
Aeshna cyanea (Odonatoptera)
Aeshna cyanea (Odonatoptera)
Aeshna cyanea (Odonatoptera) : gros plan sur la tête
Aeshna cyanea (Odonatoptera) : gros plan sur la tête
Monochamus scutellatus oregonensis (Coleoptera), Sequoia National Park, USA
Monochamus scutellatus oregonensis (Coleoptera), Sequoia National Park, USA
Empis tesselata mâle (Diptera)
Empis tesselata mâle (Diptera)
Thea vigintiduopunctata (Coleoptera)
Thea vigintiduopunctata (Coleoptera)
Grande cigale (Lyristes plebejus, Homoptera, Cicadidae) quittant sa mue (France)
Grande cigale (Lyristes plebejus, Homoptera, Cicadidae) quittant sa mue (France)
Iphiclides podalirius (Lepidoptera)
Iphiclides podalirius (Lepidoptera)
Accouplement en vol de Syrphidae (Diptera)
Accouplement en vol de Syrphidae (Diptera)
Moustique Empis livida (Diptera)
Moustique Empis livida (Diptera)

[modifier] Débat scientifique relatif à la phylogénie des Insecta

[modifier] En savoir plus

[modifier] Sources bibliographiques de référence

[modifier] Autres sources bibliographiques

[modifier] Sources internet

[modifier] Liens internes