Annelida (classification phylogénétique)
Un article de Wikipédia, l'encyclopédie libre.
[modifier] IntroductionCette page a pour objet de présenter un arbre phylogénétique des Annelida, c’est-à-dire un arbre mettant en lumière les relations évolutives complexes (relations groupes ancestraux - groupes descendants) existantes entre les différents organismes vivants, ou taxa, constituant ce groupe. Du fait de ses méthodes nouvelles basées sur la biologie moléculaire, la phylogénie, science récente à l'origine de la classification phylogénétique du vivant, est en plein essor et parfois en contradiction avec l'ancienne classification classique, majoritairement basée, elle, sur des critères morphologiques et physiologiques. Aussi, certains points particuliers font parfois encore l'objet de débats au sein de la communauté scientifique. L'objectif, s'il y a lieu, est également de présenter ces derniers ici. [modifier] Arbre phylogénétique[modifier] Arbre résumé▲ └─o Annelida ├─o Chaetopteridae ├─o Amphinomida └─o ├─o │ ├─o Flabelligeridae │ └─o Cirratulidae └─o ├─o Paraonidae └─o ├─o │ ├─o │ │ ├─o Oweniidae │ │ └─o Pogonophora │ │ └─o Vestimentifera │ └─o Spionida et Sabellida └─o ├─o Aciculata │ ├─o Lumbrineridae │ └─o │ ├─o Eunicida │ └─o Phyllodocida │ └─o Aphroditiformia └─o ├─o Capitellida │ └─o Echiura └─o ├─o │ ├─o Sipuncula │ └─o Terebellida └─o ├─o Aeolosomatidae └─o Clitellata ou Oligochaeta ├─o Haplotaxida ou Tubificina └─o ├─o Crassiclitellata ou Lumbricina └─o ├─o Lumbriculidae └─o Hirudinoidea ├─o Acanthobdellidae └─o Hirudinea ├─o Branchiobdellida └─o Euhirudinea ├─o Glossiphoniidae └─o ├─o │ ├─o Ozobranchidae │ └─o Piscicolidae └─o Arhynchobdellida |
[modifier] Arbre développé
└─o Annelida ├─? Psammodrilidae ├─? │ ├─o Hrabeiella │ └─o Parergodrilidae ├─? Polygordiidae ├─? Protodrilida │ ├─o Saccocirridae │ ├─o Protodrilidae │ └─o Protodriloididae ├─? Potamodrilidae ├─o Chaetopteridae ├─o Amphinomida │ ├─o Euphrosinidae │ └─o Amphinomidae └─o ├─o │ ├─o │ │ ├─o Flabelligeridae │ │ └─o Poeobiidae │ └─o │ ├─o Cirratulidae │ └─? Ctenodrilidae │ ├─o Ctenodrilinae │ └─o Rhaphidrilinae └─o ├─o Paraonidae └─o ├─o │ ├─o │ │ ├─o Oweniidae │ │ └─o Siboglinidae ou Pogonophora │ │ ├─o Frenulata │ │ └─o Monilifera │ │ ├─o Sclerolinidae │ │ └─o Vestimentifera │ └─o │ ├─o Spionida │ │ ├─o Magelonidae │ │ └─o │ │ ├─o Apistobranchidae │ │ └─o │ │ ├─o Spionidae │ │ └─o │ │ ├─o Longosomatidae │ │ └─o │ │ ├─o Uncispionidae │ │ └─o │ │ ├─o Poecilochaetidae │ │ └─o Trochochaetidae │ ├─o Sabellariidae │ └─o │ ├─o Sabellidae │ │ ├─o Sabellinae │ │ ├─o Fabriciinae │ │ └─o Myxicolinae │ └─o Serpulidae │ ├─o Ficopomatinae │ ├─o Omphalopomatinae │ ├─o Protulinae │ ├─o Filograninae │ ├─o Josephellinae │ ├─o Serpulinae │ └─o Spirobranchinae └─o ├─o Aciculata │ ├─? Aberrantidae │ ├─? Nerillidae │ ├─? Spintheridae │ ├─o Lumbrineridae │ └─o │ ├─o Eunicida │ │ ├─o │ │ │ ├─o Dorvilleidae │ │ │ └─o Oenonidae │ │ ├─? Histriobdellidae │ │ └─o │ │ ├─? Hartmaniellidae │ │ └─o │ │ ├─o Eunicidae │ │ └─o Onuphidae │ │ ├─o Onuphinae │ │ └─o Hyalinoecinae │ └─o Phyllodocida │ ├─o │ │ ├─o Pilargidae │ │ ├─o Nephtyidae │ │ └─o Syllidae │ │ ├─o Eusyllinae │ │ ├─o Syllinae │ │ ├─o Exogoninae │ │ ├─o Eurysyllinae │ │ └─o Autolytinae │ ├─o │ │ ├─? Cossuridae │ │ ├─? Questidae │ │ └─o Orbiniidae │ │ ├─o Methanoariciinae │ │ ├─o Microrbiniinae │ │ └─o Orbiniinae │ ├─? Iospilidae │ ├─? Sphaerodoridae │ └─o │ ├─? Nautiliniellidae │ ├─o │ │ ├─o │ │ │ ├─o Paralacydoniidae │ │ │ └─o │ │ │ ├─o Chrysopetalidae │ │ │ └─o Hesionidae │ │ │ ├─o Hesiolyrinae │ │ │ ├─o Hesioninae │ │ │ │ ├─o Psamathini │ │ │ │ └─o Hesionini │ │ │ └─o Ophiodrominae │ │ │ ├─o Gyptini │ │ │ └─o Ophiodromini │ │ └─o │ │ ├─o Nereididae │ │ │ ├─o Namanereidinae │ │ │ ├─o Gymnonereidinae │ │ │ └─o Nereidinae │ │ └─o │ │ ├─o │ │ │ ├─o Tomopteridae │ │ │ └─o Glyceriformia │ │ │ ├─o Glyceridae │ │ │ └─o Goniadidae │ │ └─o │ │ ├─? Pontodora │ │ ├─? Typhloscolecidae │ │ ├─? Lopadorhynchidae │ │ ├─o Alciopidae │ │ └─o Phyllodocidae │ │ ├─o Phyllodocinae │ │ ├─o Notophyllinae │ │ └─o Eteoninae │ └─o Aphroditiformia │ ├─o Pisionidae │ └─o │ ├─o Pholoidae │ └─o │ ├─o │ │ ├─? Acoetidae │ │ └─o Aphroditidae │ └─o │ ├─o Sigalionidae │ │ ├─o Pelogeniinae │ │ └─o Sigalioninae │ ├─? Eulepethidae │ └─o Polynoidae │ ├─o Acholoinae │ ├─o Admetellinae │ ├─o Bathyedithinae │ ├─o Bathymacellinae │ ├─o Branchinotogluminae │ ├─o Branchiplicatinae │ ├─o Branchipolynoinae │ ├─o Eulagiscinae │ ├─o Gesiellinae │ ├─o Iphioninae │ ├─o Lepidastheniinae │ ├─o Lepidonotopodinae │ ├─o Macellicephalinae │ ├─o Macellicephaloidinae │ ├─o Macelloidinae │ ├─o Harmothoinae │ ├─o Polynoinae │ ├─o Arctonoinae │ ├─o Lepidonotinae │ └─o Polaruschakovinae └─o ├─o Capitellida │ ├─o │ │ ├─o Capitellidae │ │ └─o │ │ ├─o Banffida (éteint) │ │ └─o Echiura │ │ ├─o Xenopneusta ou Urechidae │ │ ├─o Heteromyota ou Ikedaidae │ │ └─o Echiuroinea │ │ ├─o Echiuridae │ │ └─o Bonelliidae │ └─o │ ├─o Arenicolidae │ └─o Maldanidae │ ├─o Bogueinae │ ├─o Clymenurinae │ ├─o Euclymeninae │ ├─o Lumbriclymeninae │ ├─o Maldaninae │ ├─o Nicomachinae │ ├─o Notoproctinae │ └─o Rhodininae ├─o │ ├─o Opheliidae │ │ ├─o Ophelininae │ │ ├─o Opheliinae │ │ └─o Travisiinae │ └─o │ ├─o Scalibregmatidae │ └─o │ ├─o Sternaspidae │ ├─? Acrocirridae │ └─o Fauveliopsidae └─o ├─o │ ├─o │ │ ├─o Hyolitha (éteint) │ │ │ ├─o Hyolithida (éteint) │ │ │ └─o Orthothecida (éteint) │ │ └─o Sipuncula │ │ ├─o Sipunculidae │ │ └─o │ │ ├─o Phascolosomatidea │ │ │ ├─o Aspidosiphonidae │ │ │ └─o Phascolosomatidae │ │ └─o Golfingiiformes │ │ ├─o Themistidae │ │ ├─o Phascolionidae │ │ └─o Golfingiidae │ └─o Terebellida │ ├─o Pectinariidae │ └─o │ ├─o Terebellidae │ │ ├─o Terebellinae │ │ ├─o Artacaminae │ │ ├─o Polycirrinae │ │ └─o Thelepodinae │ └─o │ ├─o Ampharetidae │ │ ├─o Ampharetinae │ │ └─o Melinninae │ └─o │ ├─o Trichobranchidae │ └─o Alvinellidae └─o ├─o Aeolosomatidae └─o Clitellata ou Oligochaeta ├─o Capilloventridae ├─o Uncinaidae ├─o Haplotaxida ou Tubificina │ ├─? Haplotaxidae │ ├─o Enchytraeidae │ └─o Tubificoidea │ ├─o Naididae │ ├─o Phreodrilidae │ ├─o Propappidae │ └─o Tubificidae │ ├─o Tubificinae │ ├─o Rhyacodrilinae │ ├─o Aulodrilinae │ ├─o Phallodrilinae │ ├─o Branchiurinae │ └─o Telmatodrilinae ├─? Alluroididae └─o ├─o Crassiclitellata ou Lumbricina │ ├─o │ │ ├─o Glossoscolecidae │ │ └─o Eudrilidae │ │ ├─o Pareudrilinae │ │ └─o Eudrilinae │ ├─o Megascolecoidea │ │ ├─o Megascolecidae │ │ │ ├─o Acanthodrilinae │ │ │ └─o Megascolecinae │ │ └─o Ocnerodrilidae │ │ ├─o Ocnerodrilinae │ │ └─o Malabariinae │ └─o │ ├─o Microchaetidae │ └─o │ ├─o Lumbricidae │ │ ├─o Diporodrilinae │ │ └─o Lumbricinae │ └─o │ ├─o Hormogastridae │ │ ├─o Hormogastrinae │ │ └─o Vignysinae │ └─o │ ├─o Lutodrilidae │ └─o │ ├─o Almidae │ └─o │ ├─o Komarekionidae │ └─o Sparganophilidae └─o ├─o Lumbriculidae └─o Hirudinoidea ├─o Acanthobdellidae └─o Hirudinea ├─o Branchiobdellida │ ├─o Branchiobdellidae │ └─o Xironodrilidae └─o Euhirudinea ├─o Glossiphoniidae │ ├─o Glossiphoniinae │ ├─o Haementeriinae │ └─o Theromyzinae └─o ├─o │ ├─o Ozobranchidae │ └─o Piscicolidae │ ├─o Piscicolinae │ ├─o Platybdellinae │ └─o Pontobdellinae └─o Arhynchobdellida ├─o Xerobdellidae ├─o Erpobdelliformes │ ├─o Americobdellidae │ ├─o Erpobdellidae │ ├─o Cylicobdellidae │ │ ├─o Cylicobdellinae │ │ └─o Gastromobdellinae │ └─o Salifidae └─o Hirudiniformes ├─o Haemadipsidae ├─o Haemopidae ├─o Semiscolecidae └─o Hirudinidae ├─o Hirudininae ├─o Hirudinarinae ├─o Macrobdellinae ├─o Richardsonianinae └─o Ornithobdellinae
[modifier] Débat scientifique relatif à la phylogénie des Annelida
Les anciennes Polychètes sont paraphylétiques : les Oligochètes et Hirudinées s'enracinent à l'intérieur de ce groupe, ainsi que les Échiures et les Pogonophores et autres Vestimentifères, de même semble-t-il que les Siponcles, tous autrefois considérés comme des groupes indépendants à l'extérieur des Annélides.
La place exacte de ces groupes, ainsi que la racine de l'ensemble, ne font pas l'objet d'un consensus.
[modifier] En savoir plus
[modifier] Sources bibliographiques de référence
- Torsten H Struck, Nancy Schult, Tiffany Kusen, Emily Hickman, Christoph Bleidorn, Damhnait McHugh et Kenneth M Halanych (2007), « Annelid phylogeny and the status of Sipuncula and Echiura », BMC Evolutionary Biology 7, 57
- Kenneth M. Halanych et Alexis M. Janosik (2006), « A review of molecular markers used for Annelid phylogenetics », Integrative and Comparative Biology, 46 (4), pp. 533–543
- Barrie G. M. Jamieson, Simon et Annie Tillier, Jean-Lou Justine, Edmund Ling, Sam James, Keith McDonald et Andrew F. Hugall (2002) « Phylogeny of the Megascolecidae and Crassiclitellata (Annelida, Oligochaeta): combined versus partitioned analysis using nuclear (28S) and mitochondrial (12S, 16S) rDNA », Zoosystema 24 (4), pp. 707-734
- Kathleen Apakupakul, Mark E. Siddall et Eugene M. Burreson (1999) « Higher Level Relationships of Leeches (Annelida: Clitellata: Euhirudinea) Based on Morphology and Gene Sequences », Molecular Phylogenetics and Evolution 12 (3), pp. 350–359
[modifier] Autres sources bibliographiques
[modifier] Sources internet
- Leeches and Clitellates
- Mikko's Phylogeny Archive
- The Taxonomicon
- Palaeos.org
- Micro*scope
- NCBI Taxonomy Browser
- The Tree of Life Web Project
[modifier] Liens internes
- Annelida
- Eukaryota (classification phylogénétique)
- Arbre phylogénétique
- Photo-guide taxinomique de la faune et de la flore sous-marine
- Photo-guide taxinomique du monde animal
- Répertoire général des ressources en zoologie