Cnidaria (classification phylogénétique)

Un article de Wikipédia, l'encyclopédie libre.

Sommaire

[modifier] Introduction

Cette page a pour objet de présenter un arbre phylogénétique des Cnidaria, c’est à dire un arbre mettant en lumière les relations évolutives complexes (relations groupes ancestraux - groupes descendants) existantes entre les différents organismes vivants, ou taxa, constituant ce groupe. Du fait de ses méthodes nouvelles basées sur la biologie moléculaire, la phylogénie, science récente à l'origine de la classification phylogénétique du vivant, est en plein essor et parfois en contradiction avec l'ancienne classification classique, majoritairement fondée, elle, sur des critères morphologiques et physiologiques. Aussi, certains points particuliers font parfois encore l'objet de débats au sein de la communauté scientifique. L'objectif, s'il y a lieu, est également de présenter ces derniers ici.
Cet arbre présente aussi bien les organismes encore existants aujourd'hui que les groupes éteints (incluant les groupes fossiles).

[modifier] Arbre phylogénétique

[modifier] Arbre résumé


└─o Cnidaria
  ├─o Medusozoa
  │ ├─o Staurozoa
  │ └─o
  │   ├─o
  │   │ ├─o Cubozoa ou Cubomedusae............Cuboméduses
  │   │ └─o Scyphozoa...........................Méduses
  │   └─o
  │     ├─o Polypodiozoa
  │     └─o Hydrozoa..........................Hydres et siphonophores
  │       ├─o Trachylina
  │       └─o Leptolinae ou Hydroidolina
  │         ├─o Siphonophorae
  │         ├─o Leptothecatae
  │         └─o Anthomedusae
  │
  └─o Anthozoa
    │
    ├─o Alcyonaria ou Octocorallia..............Coraux mous
    │ ├─o Helioporacea
    │ └─o
    │   ├─o Pennatulacea
    │   └─o
    │     ├─o Alcyonacea
    │     └─o Gorgonacea
    │
    └─o Zoantharia ou Hexacorallia..............Coraux durs
      ├─o Ceriantharia
      └─o
        ├─o Actiniaria
        └─o 
          ├─o Zoanthidea
          └─o
            ├─o Antipatharia
            └─o
              ├─o Corallimorpharia
              └─o Scleractinia

[modifier] Arbre développé


└─o Cnidaria
  ├─o Cyclozoa (éteint)
  └─o
    ├─o Medusozoa
    │ ├─o Staurozoa
    │ │ ├─o Stauromedusae
    │ │ │ ├─o Cleistocarpida
    │ │ │ │ ├─o Depastridae
    │ │ │ │ └─o Craterolophidae
    │ │ │ └─o Eleutherocarpida
    │ │ │   ├─o Lucernariidae
    │ │ │   ├─o Kishinouyeidae
    │ │ │   ├─o Lipkeidae
    │ │ │   └─o Kyopodidae
    │ │ └─? Conulatae (éteint)
    │ │   ├─o Carinachitiidae (éteint)
    │ │   ├─o Protoconulariida (éteint)
    │ │   ├─o Hexangulaconulariida (éteint)
    │ │   └─o Conulariida (éteint)
    │ │     ├─o Conulariidae (éteint)
    │ │     ├─o Hexaconulariidae (éteint)
    │ │     └─o Arthrochitiidae (éteint)
    │ └─o
    │   ├─o
    │   │ ├─o Cubozoa ou Cubomedusae
    │   │ │ ├─o Carybdeidae
    │   │ │ └─o Chirodropidae
    │   │ └─o Scyphozoa
    │   │   ├─? Conchopeltida (éteint)
    │   │   ├─o Corumbellata (éteint)
    │   │   └─o Scyphomedusae
    │   │     ├─o Coronatae
    │   │     │ ├─o Atollidae
    │   │     │ ├─o Atorellidae
    │   │     │ ├─o Linuchidae
    │   │     │ ├─o Nausithoidae
    │   │     │ ├─o Paraphyllinidae
    │   │     │ ├─o Periphyllidae
    │   │     │ └─o Tetraplatidae
    │   │     └─o Discomedusae ou Semaeostomeae
    │   │       ├─o Pelagiidae
    │   │       ├─o Cyaneidae
    │   │       ├─o Ulmaridae
    │   │       └─o Rhizostomeae
    │   │         ├─o Kolpophorae
    │   │         │ ├─o Cassiopeidae
    │   │         │ ├─o Cepheidae
    │   │         │ ├─o Mastigiidae
    │   │         │ ├─o Thysanostomatidae
    │   │         │ └─o Versurigidae
    │   │         └─o Daktyliophorae
    │   │           ├─o Catostylidae
    │   │           ├─o Lobonematidae
    │   │           ├─o Lychnorhizidae
    │   │           ├─o Rhizostomatidae
    │   │           └─o Stomolophidae
    │   └─o
    │     ├─o Polypodiozoa
    │     └─o Hydrozoa
    │       ├─o Spongiomorphida (éteint)
    │       ├─o Trachylina
    │       │ ├─o Actinulidae
    │       │ │ ├─o Halammohydridae
    │       │ │ └─o Otohydridae
    │       │ ├─o Limnomedusae
    │       │ │ ├─o Oliandiasidae
    │       │ │ ├─o Monobrachiidae
    │       │ │ ├─o Microhydrulidae
    │       │ │ └─o Armorhydridae
    │       │ ├─o Narcomedusae
    │       │ │ ├─o Aeginidae
    │       │ │ ├─o Cuninidae
    │       │ │ ├─o Solmarisidae
    │       │ │ └─o Tetraplatiidae
    │       │ └─o Trachymedusae
    │       │   ├─o Geryoniidae
    │       │   ├─o Halicreatidae
    │       │   ├─o Petasidae
    │       │   ├─o Ptychogastriidae
    │       │   └─o Rhopalonematidae
    │       └─o Leptolinae ou Hydroidolina
    │         ├─o Leptothecatae ou Leptomedusae ou Thecata
    │         │ ├─o Proboscidoidea
    │         │ │ ├─o Bonneviellidae
    │         │ │ ├─o Campanulariidae
    │         │ │ └─o Phialuciidae
    │         │ └─o Conica
    │         │   ├─o Aequoreidae
    │         │   ├─o Barcinidae
    │         │   ├─o Blackfordiidae
    │         │   ├─o Campanulinidae
    │         │   ├─o Cirrholoveniidae
    │         │   ├─o Clathrozoidae
    │         │   ├─o Dipleurosomatidae
    │         │   ├─o Eirenidae
    │         │   ├─o Haleciidae
    │         │   ├─o Hebellidae
    │         │   ├─o Laodiceidae
    │         │   ├─o Lovenellidae
    │         │   ├─o Malagazziidae
    │         │   ├─o Melicertidae
    │         │   ├─o Mitrocomidae
    │         │   ├─o Octocannoidae
    │         │   ├─o Orchistomatidae
    │         │   ├─o Phialellidae
    │         │   ├─o Lafoeidae
    │         │   ├─o Syntheciidae
    │         │   ├─o Sugiuridae
    │         │   ├─o Teclaiidae
    │         │   ├─o Tiarannidae
    │         │   ├─o Sertularioidea
    │         │   │ ├─o Sertulariidae
    │         │   │ └─o Thyroscyphidae
    │         │   └─o Plumularioidea
    │         │     ├─o Halopterididae
    │         │     ├─o Kirchenpaueriidae
    │         │     ├─o Plumulariidae
    │         │     └─o Aglaopheniidae
    │         ├─o Siphonophorae
    │         │ ├─o Cystonectida
    │         │ │ ├─o Rhizophysidae
    │         │ │ └─o Physaliidae
    │         │ └─o
    │         │   ├─o Calycophorida
    │         │   │ ├─o Abylidae
    │         │   │ ├─o Clausophyidae
    │         │   │ ├─o Diphyidae
    │         │   │ ├─o Hippopodiidae
    │         │   │ ├─o Prayidae
    │         │   │ └─o Sphaeronectidae
    │         │   └─o Physonectida
    │         │     ├─o Agalmidae
    │         │     ├─o Apolemiidae
    │         │     ├─o Athorybiidae
    │         │     ├─o Erennidae
    │         │     ├─o Forskaliidae
    │         │     ├─o Physophoridae
    │         │     ├─o Pyrostephidae
    │         │     └─o Rhodaliidae
    │         └─o Anthoathecatae ou Anthomedusae ou Athecata
    │           ├─o Filifera
    │           │ ├─o Australomedusidae
    │           │ ├─o Balellidae
    │           │ ├─o Bougainvilliidae
    │           │ ├─o Bythotiaridae
    │           │ ├─o Cytaeididae
    │           │ ├─o Clathrozoellidae
    │           │ ├─o Eucodoniidae
    │           │ ├─o Eudendriidae
    │           │ ├─o Hydractiniidae
    │           │ ├─o Laingiidae
    │           │ ├─o Niobiidae
    │           │ ├─o Oceanidae
    │           │ ├─o Pandeidae
    │           │ ├─o Proboscidactylidae
    │           │ ├─o Protiaridae
    │           │ ├─o Ptilocodiidae
    │           │ ├─o Rathkeidae
    │           │ ├─o Russelliidae
    │           │ ├─o Rhysiidae
    │           │ ├─o Stylasteridae
    │           │ ├─o Trichydridae
    │           │ └─o Tubiclavoididae
    │           └─o Capitata
    │             ├─o Acaulidae
    │             ├─o Boeromedusidae
    │             ├─o Boreohydridae
    │             ├─o Candelabridae
    │             ├─o Cladocorynidae
    │             ├─o Cladonematidae
    │             ├─o Corymorphidae
    │             ├─o Corynidae
    │             ├─o Halimedusidae
    │             ├─o Hydridae
    │             ├─o Hydrocorynidae
    │             ├─o Moerisiidae
    │             ├─o Polyorchidae
    │             ├─o Protohydridae
    │             ├─o Margelopsidae
    │             ├─o Milleporidae
    │             ├─o Paracorynidae
    │             ├─o Pennariidae
    │             ├─o Porpitidae
    │             ├─o Solanderiidae
    │             ├─o Sphaerocorynidae
    │             ├─o Teissieridae
    │             ├─o Tubulariidae
    │             ├─o Tricyclusidae
    │             ├─o Zancleidae
    │             └─o Zancleopsidae
    └─o Anthozoa
      ├─o Xianguangiida (éteint)
      ├─o Alcyonaria ou Octocorallia
      │ ├─o Helioporacea
      │ │ ├─o Helioporidae
      │ │ └─o Lithotelestidae
      │ └─o
      │   ├─o Pennatulacea
      │   │ ├─? Halipteridae
      │   │ ├─o Subselliflorae
      │   │ │ ├─o Pennatulidae
      │   │ │ ├─o Pteroeididae
      │   │ │ └─o Virgulariidae
      │   │ └─o Sessiliflorae
      │   │   ├─o Anthoptilidae
      │   │   ├─o Chunellidae
      │   │   ├─o Echinoptilidae
      │   │   ├─o Funiculinidae
      │   │   ├─o Kophobelemnidae
      │   │   ├─o Protoptilidae
      │   │   ├─o Renillidae
      │   │   ├─o Scleroptilidae
      │   │   ├─o Stachyptilidae
      │   │   ├─o Umbellulidae
      │   │   └─o Veretillidae
      │   └─o Alcyonacea s.l.
      │     ├─? Dendrobrachiidae
      │     ├─o Protoalcyonaria ou Taiaroidae
      │     └─o
      │       ├─o Stolonifera
      │       │ ├─o Haimeidae
      │       │ ├─o Clavulariidae
      │       │ ├─o Cornulariidae
      │       │ └─o Tubiporidae
      │       ├─o Telestacea
      │       │ ├─o Coelogorgiidae
      │       │ ├─o Pseudocladochonidae
      │       │ └─o Telestidae
      │       ├─o Gastraxonacea ou Pseudogorgiidae
      │       └─o
      │         ├─o Alcyoniina ou Alcyonacea s.s.
      │         │ ├─o Alcyoniidae
      │         │ ├─o Astrospiculariidae
      │         │ ├─o Maasellidae
      │         │ ├─o Nephtheidae
      │         │ ├─o Siphonogorgiidae
      │         │ └─o Xeniidae
      │         └─o Gorgonacea
      │           ├─o Scleraxonia
      │           │ ├─o Briareidae
      │           │ ├─o Coralliidae
      │           │ ├─o Melithaeidae
      │           │ ├─o Paragorgiidae
      │           │ ├─o Parisididae
      │           │ ├─o Subergorgiidae
      │           │ └─o Anthothelidae
      │           │   ├─o Anthothelinae
      │           │   ├─o Semperininae
      │           │   └─o Spongiodermatinae
      │           └─o
      │             ├─o Holaxonia
      │             │ ├─o Acanthogorgiidae
      │             │ ├─o Gorgoniidae
      │             │ ├─o Keroeididae
      │             │ ├─o Paramuriceidae
      │             │ └─o Plexauridae
      │             └─o Calcaxonia
      │               ├─o Ainigmaptilidae
      │               ├─o Chrysogorgiidae
      │               │ ├─o Chalcogorgiinae
      │               │ ├─o Chrysogorgiinae
      │               │ └─o Lepidogorgiinae
      │               ├─o Ellisellidae
      │               ├─o Ifalukellidae
      │               ├─o Isididae
      │               │ ├─o Circinisidinae
      │               │ ├─o Isidinae
      │               │ ├─o Keratoisidinae
      │               │ └─o Mopseinae
      │               └─o Primnoidae
      │                 ├─o Callozostrinae
      │                 ├─o Calyptrophorinae
      │                 ├─o Primnoeidinae
      │                 └─o Primnoinae
      └─o Zoantharia ou Hexacorallia
        ├─o Ceriantharia
        │ ├─o Penicilaria ou Arachnanthidae
        │ └─o Spirularia
        │   ├─o Botrucnidiferidae
        │   └─o Cerianthidae
        └─o
          ├─o Tabuloconida (éteint)
          └─o
            ├─o Cothoniida (éteint)
            └─o
              ├─o Tabulata (éteint)
              └─o
                ├─o Heliolitida (éteint)
                └─o
                  ├─o
                  │ ├─o Heterocorallia (éteint)
                  │ └─o Rugosa (éteint)
                  │   ├─o Zaphrentidae (éteint)
                  │   ├─o Lithostrotionidae (éteint)
                  │   └─o Axophyllidae (éteint)
                  ├─o Actiniaria
                  │ ├─o  Ptychodacteae ou Ptychodactaria
                  │ │ ├─o Preactiidae
                  │ │ └─o Ptychodactiidae
                  │ └─o
                  │   ├─o Protantheae ou Gonactiniidae
                  │   ├─o Endocoelantheae
                  │   │ ├─o Actinernidae
                  │   │ └─o Halcuriidae
                  │   └─o Nyantheae
                  │     ├─o Boloceroidaria
                  │     │ ├─o Boloceroididae
                  │     │ └─o Nevadneidae
                  │     ├─o Athenaria
                  │     │ ├─o Andresiidae
                  │     │ ├─o Andwakiidae
                  │     │ ├─o Edwardsiidae
                  │     │ ├─o Galatheanthemidae
                  │     │ ├─o Halcampidae
                  │     │ ├─o Halcampoididae
                  │     │ ├─o Haliactiidae
                  │     │ ├─o Haloclavidae
                  │     │ ├─o Limnactiniidae
                  │     │ └─o Octineonidae
                  │     └─o Thenaria
                  │       ├─o Mesomyaria
                  │       │ ├─o Actinoscyphiidae
                  │       │ ├─o Actinostolidae
                  │       │ ├─o Exocoelactiidae
                  │       │ └─o Isanthidae
                  │       ├─o Endomyaria
                  │       │ ├─o Actiniidae
                  │       │ ├─o Actinodendronidae
                  │       │ ├─o Aliciidae
                  │       │ ├─o Aurelianidae
                  │       │ ├─o Condylanthidae
                  │       │ ├─o Homostichanthidae
                  │       │ ├─o Iosactiidae
                  │       │ ├─o Liponematidae
                  │       │ ├─o Minyadidae
                  │       │ ├─o Phymanthidae
                  │       │ ├─o Stichodactylidae
                  │       │ └─o Thalassianthidae
                  │       └─o Acontiaria
                  │         ├─o Acontiophoridae
                  │         ├─o Aiptasiidae
                  │         ├─o Aiptasiomorphidae
                  │         ├─o Bathyphelliidae
                  │         ├─o Diadumenidae
                  │         ├─o Haliplanellidae
                  │         ├─o Hormathiidae
                  │         ├─o Isophellidae
                  │         ├─o Kadosactidae
                  │         ├─o Metridiidae
                  │         ├─o Nemanthidae
                  │         ├─o Sagartiidae
                  │         └─o Sagartiomorphidae
                  └─o
                    ├─o Zoanthidea
                    │ ├─? Gerardiidae
                    │ ├─o Epizoanthidae
                    │ └─o
                    │   ├─o Parazoanthidae
                    │   └─o Brachycnemina
                    │     ├─o Neozoanthidae
                    │     ├─o Sphenopidae
                    │     └─o Zoanthidae
                    └─o
                      ├─o Antipatharia
                      │ ├─o Stylopathidae
                      │ ├─o
                      │ │ ├─o Myriopathidae
                      │ │ └─o Aphanipathidae
                      │ ├─o
                      │ │ ├─o Leiopathidae
                      │ │ └─o Antipatidae
                      │ └─o
                      │   ├─o Cladopathidae
                      │   └─o Schizopathidae
                      │     ├─o Parantipathinae
                      │     └─o Schizopathinae
                      ├─? Kilbuchophyllida (éteint)
                      └─o
                        ├─o Corallimorpharia
                        │ ├─o Corallimorphidae
                        │ ├─o Discosomatidae
                        │ ├─o Ricordeidae
                        │ └─o Sideractiidae
                        └─o
                          ├─o Numidiaphyllida (éteint)
                          └─o Scleractinia
                            ├─o Stylophylliina (éteint)
                            ├─o Pachythecalina (éteint)
                            ├─o Archaeocoeniina (éteint)
                            ├─o Archaeofungiina (éteint)
                            ├─o Stylina (éteint)
                            ├─o Distichophylliina (éteint)
                            ├─o Meandriina ou Euphyllidae
                            ├─o Astrocoeniina
                            │ ├─o Astrocoeniidae
                            │ ├─o Pocilloporidae
                            │ ├─o Acroporidae
                            │ └─o Thamnasteriidae
                            ├─o Fungiina
                            │ ├─o Agaricioidea
                            │ │ ├─o Agariciidae
                            │ │ └─o Siderastreidae
                            │ └─o Fungioidea
                            │   ├─o Synastreidae (éteint)
                            │   ├─o Cyclolitidae (éteint)
                            │   ├─o Haplaraeidae (éteint)
                            │   ├─o Fungiacyathidae
                            │   ├─o Fungiidae
                            │   └─o Micrabaciidae
                            ├─o Caryophylliina
                            │ ├─o Volzeioidea (éteint)
                            │ ├─o Flabelloidea
                            │ │ ├─o Flabellidae
                            │ │ └─o Guyniidae
                            │ └─o Caryophyllioidea
                            │   ├─o Caryophylliidae
                            │   ├─o Turbinoliidae
                            │   ├─o Thecocyathidae (éteint)
                            │   └─o Stenocyathidae
                            ├─o Dendrophylliina ou Dendrophylliidae
                            └─o Faviina
                              ├─o Stylopyllioidea (éteint)
                              └─o Favioidea
                                ├─o Montlivaltiidae (éteint)
                                ├─o Anthemiphylliidae
                                ├─o Faviidae
                                ├─o Meandrinidae
                                ├─o Rhizangiidae
                                ├─o Oculinidae
                                ├─o Merulinidae
                                ├─o Mussidae
                                └─o Pectiniidae
Corallium rubrum (Anthozoa, Octocorallia)
Corallium rubrum (Anthozoa, Octocorallia)
Acropora sp. (Zoantharia) (Ile de la Réunion)
Acropora sp. (Zoantharia) (Ile de la Réunion)
Zoantharia (Ile de la Réunion)
Zoantharia (Ile de la Réunion)
Urticina piscivora (Zoantharia, Actiniaria)
Urticina piscivora (Zoantharia, Actiniaria)
Anthopleura xanthogrammica (Zoantharia, Actiniaria)
Anthopleura xanthogrammica (Zoantharia, Actiniaria)
Zoantharia, Actiniaria
Zoantharia, Actiniaria
Zoantharia, Zoanthidea
Zoantharia, Zoanthidea
Clavularia sp. (Anthozoa, Alcyonaria)
Clavularia sp. (Anthozoa, Alcyonaria)
Ptilosarcus gurneyi (Anthozoa, Alcyonaria, Pennatulidae)
Ptilosarcus gurneyi (Anthozoa, Alcyonaria, Pennatulidae)
Hydrozoa
Hydrozoa
Aglaophenia sp. (Hydrozoa) (Croatie)
Aglaophenia sp. (Hydrozoa) (Croatie)
Antenella sp. (Hydrozoa) (Croatie)
Antenella sp. (Hydrozoa) (Croatie)
Chrysaora sp. (Scyphozoa)
Chrysaora sp. (Scyphozoa)
Chrysaora melanaster (Scyphozoa)
Chrysaora melanaster (Scyphozoa)
Massif de cnidaires
Massif de cnidaires

[modifier] Débat scientifique relatif à la phylogénie des Cnidaria

[modifier] En savoir plus

[modifier] Sources bibliographiques de référence

[modifier] Autres sources bibliographiques

[modifier] Sources internet

[modifier] Liens internes